اثر محلول پاشی سولفات روی و اسید هیومیک بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کیفیت دانه اکوتیپ های گندم سرداری

گندم نان یکی از منابع اصلی غذایی در ایران و بیشتر کشورهای جهان است که قسمت عمده انرژی، پروتئین و مواد مغذی دیگر از جمله ریز مغذی ها از آن تأمین می شود. کمبود مواد ریز مغذی یا گرسنگی پنهان، در سراسر جهان و به ویژه در کشورهای در حال توسعه تهدیدی برای سلامتی به شمار می آید. استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی و عدم کاربرد کودهای آلی در طی سالیان اخیر، یکی از عوامل کاهش چشمگیر میزان ماده آلی خاک های ایران محسوب می شود. از این رو به منظور بررسی اثر محلول پاشی سولفات روی و اسید هیومیک بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کیفیت دانه اکوتیپ های گندم سرداری، مطالعه حاضر در مزرعه‏ تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان در سال زراعی92 -1391 انجام گرفت. آزمایش به صورت طرح اسپلیت پلات فاکتوریل با سه فاکتور در سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی در چهارده سطح شامل اکوتیپ های گندم سرداری (تلوار، باغچه مریم، خوشاب، آویهنگ، تازه آباد، تودار، صوفیان، ریژاو، فطره زمین، سی و سه مرده، کلاته، بهاربند و گاودره) و رقم آذر در کرت اصلی و ترکیب دو فاکتور زمان محلول پاشی (در دو سطح محلول پاشی قبل از گل دهی و بعد از گل دهی) و ماده محلول پاشی در چهار سطح (شاهد، سولفات روی، اسید هیومیک و مخلوط سولفات روی و اسید هیومیک) در کرت های فرعی قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل صفات زراعی (عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه، تعداد سنبله بارور در بوته، تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته، طول سنبله و طول ریشک) و صفات کیفی مربوط به دانه (پروتئین، فسفر، پتاسیم، میزان خاکستر و غلظت روی) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین اکوتیپ های گندم سرداری از لحاظ صفات مورد بررسی اختلاف معنی دار وجود دارد. بیشترین عملکرد دانه به میزان 199/7 گرم در متر مربع در اکوتیپ کلاته تحت محلول پاشی توأم سولفات روی و اسید هیومیک مشاهده شد. به طور کلی محلول پاشی باعث افزایش تمامی صفات مورد بررسی به جز تعداد سنبله بارور در بوته شد. اکوتیپ کلاته از لحاظ اکثر صفات زراعی و میزان فسفر و روی دانه نسبت به بقیه اکوتیپ ها برتری نشان داد. بیشترین درصد پروتئین و میزان خاکستر دانه به ترتیب تحت محلول پاشی توأم سولفات روی و اسید هیومیک و محلول پاشی سولفات روی در اکوتیپ ریژاو مشاهده گردید. در مقابل بیشترین میزان پتاسیم دانه، در اکوتیپ صوفیان تحت محلول پاشی توأم سولفات روی و اسید هیومیک مشاهده گردید.